علماي اسلام گفته اند که قراءات سه دسته هستند: قراءات متواتر (که هفت روش هستند)، قراءات آحاد (که سه روش هستند) و مابقي قراءات شاذ هستند. و تمامي اين قراءات محفوظ هستند، ولي بيشتر به قراءت هاي متواتره (هفتگانه) تلاوت مي شود.

مشهورترين راويان قرآن از بين صحابه که مرجع غالب روايتهاي قرآن هستند عبارتند از: علي بن ابي طالب، عثمان بن عفان، زيد بن ثابت، أبي بن کعب، أبو موسي أشعري، أبوالدرداء و ابن مسعود ـ رضي الله عنهم اجمعين.

بسياري از تابعين، قرآن را از اين صحابه ياد گرفته‌اند و معروفترين آنها عبارتند از: سعيد بن مسيب، سليمان بن يسار، عطاء بن يسار، سليمان بن مهران، أبورجاء عطاردي، عمر و بن شرحبيل، حسن بصري، محمد بن سيرين و مغيرة بن أبي شهاب ـ رحمهم الله ـ و کساني ديگر.

در قرنهاي آغازين اسلام در هر شهر و منطقه‌اي قاري يا قارياني وجود داشتند که مردم براساس قرائت آنها مي‌خواندند، لکن اقبال بيشتر مردم به بعضي از آن روايتها سبب شد افرادي معدود مشهور گردند و در قرون بعد قرائت آنها متداول گردد.

گفته‌اند: اولين کسي که در اين مورد کتابي تأليف کرده است «ابوعبيد قاسم بن سلام جمحي» است در کتابي بنام (القراآت)، و اولين کسي که به ذکر قرّاء هفتگانه در تأليف خود اکتفا کرده و سبب ترويج آنها در قرون بعد از خود شده است: «ابوبکر بن مجاهد» مي‌باشد. لذا در اصل، قرائت قرآن منحصر به قرائت هفتگانه نبوده است اما عدم تداول آنها سبب شد به فراموشي سپرده شوند و سند آنها منقطع گردد. لذا مسلمانان به قرائت هفتگانه که متداولتر از همه بودند اکتفا کردند و در کتابهاي خود به روايت آنها عنايت ورزيدند.

و الان مشهورترين مرجع براي اين قرائت کتاب (التيسير في القرائت السبع) تأليف أبوعمرو داني است که امام شاطبي آنرا در قصيده لاميه خود بنام (حرز الاماني و وجه التهاني) مختصر کرده و به نظم در آورده است. و از اينجاست که مسلمانان بر تواتر قرائتهاي هفتگانه اتفاق ‌نظر دارند.

در قرن نهم هجري (ابوالخير حافظ ابن الجزري) سه قرائت بدين هفت قرائت افزود و سبب ترويج آنها در محافل علمي گرديد. و منظومه‌اي به سبک شاطبيه و براساس اصطلاحات آن با اضافه کردن قرائت سه گانه بنام (الدرة المضيئه) به نظم درآورد و پس از آن کتاب مفصلي به نام (النشر في القرائت العشر) به رشته‌ي تحرير درآورد. و آن را در کتابي به نام (تقريب النشر) خلاصه کرد و در منظومه‌اي بنام (طيبة النشر في القرائت العشر) به نظم درآورد. اين کتابها امروزه مشهور و در دسترس همگان است.

و از بين قرائت شاذي که در کتابها روايت شده، چهار قرائت ديگر است که يکي از متأخران اين قرائت را همراه با قرائت دهگانه در کتابي بنام (اتحاف فضلاء البشر في القرائت الاربع عشر) گردآورده است.

از مهمترين کتابهايي که معاصران ما به تحفه آورده‌اند: کتاب: (الکافي في شرح الشاطبية) و کتاب (البدور الظاهرة في القرائت المتواترة) تأليف عبد الفتاح عبد الغني قاضي است.

فوائد اختلاف در قرائت:

1- صيانت قرآن بواسطه‌ي روايت آن از وجوه مختلف.

2- بيان اعجاز قرآن به خاطر توجه و اهتمام فراوان مسلمانان به روايت آن.

3- تفسير بعضي از قرائت بوسيله‌ي بعضي ديگر براي دقت بيشتر در فهم. والله أعلم.

در مورد علم قراءات مي توانيد به کتاب "الاتقان في علوم القرآن (دو جلد)

فقط نبايد فراموش کرد که مبحث علوم القرآن يک علم پيشرفته و تخصصي است و يادگيري چنين علمي بدون تلمذ کردن نزد اساتيد مربوطه کار درستي نيست، چه بسا خواننده در بسياري از مباحث اين علم بتنهايي ممکن است دچار سوء برداشت شود، بنابراين توصيه ما اينست که اين علم را نزد اساتيد مربوطه بياموزيد و به خواندن خود اکتفاء نکنيد.